Ngày 2/8, BBC Tiếng Việt bình luận “Ông Nguyễn Phú Trọng qua đời: Bầu Tổng Bí thư mới như thế nào?”.
Theo đó, sau khi ông Trọng qua đời, ghế Tổng Bí thư bị bỏ trống và Chủ tịch nước Tô Lâm được giao điều hành lâm thời.
BBC cho biết, bài toán mà Đảng cần giải là, ai sẽ làm Tổng Bí thư, từ nay cho tới Đại hội 14. Đảng có 3 lựa chọn:
- Chính thức bầu ra Tổng Bí thư mới
- Chọn một quyền Tổng Bí thư
- Giữ tình trạng như hiện tại: Ông Tô Lâm tiếp tục đảm trách chức năng của một Tổng Bí thư.
Tuy nhiên, BBC cho rằng, Đảng Cộng sản Việt Nam phải sớm có một Tổng Bí thư chính thức, nhất là trong bối cảnh chuẩn bị cho Đại hội 14, đang bước vào giai đoạn quyết định.
BBC cho hay, quy trình bầu Tổng Bí thư mới, sẽ diễn ra theo Điều 26, Quy chế bầu cử trong Đảng. Và Quyết định số 244-QĐ/TW, ngày 9/6/2014, quy định:
- Phiên họp thứ nhất của Ban Chấp hành Trung ương, do Tổng Bí thư khóa trước làm triệu tập viên khai mạc, và chủ trì cho đến khi bầu xong Đoàn Chủ tịch hội nghị.
- Đoàn Chủ tịch báo cáo về tiêu chuẩn Tổng Bí thư, và dự kiến nhân sự Tổng Bí thư, để hội nghị tham khảo.
- Họp tổ để thảo luận và tiến hành ứng cử, đề cử.
- Đoàn Chủ tịch tổng hợp danh sách những người tự ứng cử, được đề cử, đề xuất những trường hợp được rút và không được rút khỏi danh sách bầu cử, báo cáo hội nghị xem xét, quyết định.
- Lấy phiếu xin ý kiến của Hội nghị đối với những người ứng cử, được đề cử, nếu cần.
- Lập danh sách bầu cử, Hội nghị biểu quyết thông qua số lượng và danh sách bầu cử.
- Bầu cử, kiểm phiếu, công bố kết quả bầu cử.
BBC dẫn nhận định của Giáo sư Carl Thayer, từ Úc, từng nói về diễn biến sắp tới:
“Tổng Bí thư, hoặc người đang giữ quyền Tổng Bí thư, phải đề cử người kế nhiệm. Tình hình hiện tại không rõ ràng.”
BBC cho hay, tiêu chuẩn để được trở thành Tổng Bí thư, được nêu trong Quy định 214 năm 2020 của Bộ Chính trị.
Một trong những tiêu chuẩn đó là, phải hoàn thành một nhiệm kỳ trong Bộ Chính trị.
Theo quy định này, tính ở thời điểm hiện tại, chỉ có Chủ tịch nước Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính là đủ tiêu chuẩn để giữ chức Tổng Bí thư.
BBC trích dẫn bài viết trên trang Asia Sentinel của ông David Brown, một cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, có nhiều năm kinh nghiệm tại Việt Nam, cho biết:
“Hiện chỉ còn một người có khả năng ngáng đường ông Tô Lâm trở thành Tổng Bí thư, đó là Thủ tướng Phạm Minh Chính.”
Tuy nhiên, nếu ông Chính làm Tổng Bí thư, Việt Nam sẽ cần tìm ra một nhân sự để lấp chiếc ghế trống ở vị trí đứng đầu Chính phủ. Vai trò Thủ tướng là điều hành hoạt động của các bộ ngành, của cả nền kinh tế, việc thay đổi vào lúc này sẽ gây ra nhiều xáo trộn.
BBC cũng dẫn lời ông David Hutt, nhà nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu châu Á ở châu Âu, nhận định:
“Ông Tô Lâm dường như là một sự thay thế. Ông Phạm Minh Chính không thể vừa làm Thủ tướng vừa làm Tổng Bí thư được. Vì vậy, ông Tô Lâm sẽ có thêm 16 tháng tới, để giành lợi thế trước Đại hội Đảng lần thứ 14.”
Thêm nữa, ông Tô Lâm vốn đã đang giữ quyền điều hành Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tuy nhiên, ông David Hutt cho rằng, ông Tô Lâm cũng có cái khó. Theo thông lệ, Tổng Bí thư là người đã hoàn thành một nhiệm kỳ trong “Tứ trụ”, hoặc từng là Thường trực Ban Bí thư. Tới thời điểm Đại hội 14, chỉ có ông Phạm Minh Chính đáp ứng tiêu chí này.
Nhưng có lẽ, trong bối cảnh thiếu người như hiện nay, các thông lệ có thể được bỏ qua.
BBC lưu ý, theo Quy định 214, Ban Chấp hành Trung ương Đảng có thể xem xét “trường hợp đặc biệt” đối với các ứng viên ghế Tổng Bí thư. Điều này được hiểu là, trong trường hợp cần thiết, Ban Chấp hành Trung ương có thể xem xét, chọn người chưa hội đủ tất cả các tiêu chuẩn cho vị trí Tổng Bí thư.
Ý Nhi – thoibao.de
